‘Start where you are‘ – een fundamenteler advies voor een ieder die een pad van Wijsheid volgt, is er wellicht niet. Het is ook de titel van het boek van Pema Chödrön dat we met de leesgroep gelezen hebben: ‘Start where you are: A guide to compassionate living’. Daarin bespreekt zij de 59 Lojong-uitspraken. De eerste vijf uitspraken gaan over de essentie van het vorige boek, absolute Bodhichitta / leegte, de andere spreuken gaan over het toepassen daarvan in het dagelijks leven, relatieve Bodhichitta / compassie.

De soms nogal cryptische en prikkelende Lojong-uitspraken worden in het boek op een hedendaagse en heldere manier uitgelegd. En daar hield de eenstemmigheid in de groep wel mee op. De een vond het een liefdevol boek, een ander vond dat het beperkend was, te weinig ruimte bood en vooral al die don’ts wekten irritatie op. De wijsheid in de vorm van een richtinggevende uitspraak kan ook juist fijn zijn, maar het moet geen volgen van regeltjes worden. De essentie van de uitspraken is echter toch de openheid en ruimte vinden waarmee je anderen en nieuwe situaties benadert, zo meende een derde.

En juist daar waar je in de weerstand schiet kan het voor jezelf leerzaam zijn. Zoals een van de Lojong-uitspraken zegt: ‘Always meditate on whatever provokes resentment’.  Dat is niet altijd eenvoudig.  De Lojong-uitspraken waren in beginsel dan ook bedoeld voor hen die al verder op hun pad waren.

‘…what is real is all included in well-being, it’s all included in joy. Joy is not about pleasure as opposed to pain or cheerfulness as opposed to sadness, joy includes everything‘. Daar moesten we het even over hebben, want dit is niet onmiddellijk te vatten. Joy moet je zien als vreugde, het ervaren van de werkelijkheid vanuit ruimte, openheid. ‘Echt worden’ zei iemand. Het leven zien zoals het is, namelijk als een droom, maakt het veel vreugdevoller.

De essentie van de Lojong-uitspraken is compassie, met Tonglen als centrale meditatie: ‘Sending and taking should be practiced alternately‘. We bespraken het verschil tussen empathie en compassie.  We zagen empathie als meeleven en empathie als meevoelen, er echt voor iemand zijn. In die zin is compassie ruimer dan empathie.  En hoe zit het met zelfcompassie? We waren het er over eens dat zelfcompassie vooral hier in het westen hard nodig is, en dat het een rol kan spelen bij het voorkomen van burn-out.  Meer zitten (in meditatie) is dan het devies. ‘Begin the sequence of sending and taking with yourself’. We zijn gezegend dat we onszelf kunnen ontwikkelen, mede door het samen bespreken van boeken. Ook dat is vreugde. Maar: ‘Abondon any hope of fruition‘.

Voor de aankondiging voor de volgende keer zie de agenda.